بررسی اجزا و انواع ساختارهای دندانی

دندان، نه تنها نقش اساسی در فرآیندهای غذاخوری دارد بلکه از لحاظ زیبایی و ایمنی نیز اهمیت بسزایی دارد. این مقاله به بررسی اجزا و انواع مختلف دندان خواهد پرداخت تا خوانندگان را با ساختارهای حیاتی این عضو مهم آشنا سازد.

✍ جدول دسترسی سریع به مهم ترین عناوین این مطلب

اجزای تشکیل دهنده دندان

دندان ها به ما کمک می کنند تا از دهان خود برای خوردن، صحبت کردن، لبخند زدن و فرم دادن به صورت خود استفاده کنیم. هر نوع دندان نام و عملکرد خاصی خود را دارد. دندان ها از لایه های مختلفی تشکیل شده اند که شامل موارد زیر می شود:

مینای دندان: سخت ترین ماده است که در قسمت خارجی دندان قرار دارد. این قسمت غیره زنده به حساب می آید، یعنی بافت عصبی و رگ خونی ندارد.
عاج دندان: لایه دوم عاج است که نرم تر از مینای دندان است و تحریک این بخش زنده باعث ایجاد درد دندان می شود.
ریشه دندان: قسمتی از دندان که داخل استخوان فک قرار گرفته و وظیفه نگهداری کل دندان را به عهده دارد، ریشه دندان است. دندان ها به طور معمول ۱ تا ۳ ریشه دارند، اما در مواقع غیر عادی تعداد بیشتری ریشه هم وجود دارد.
پالپ یا مغز دندان: عمیق ترین لایه داخل دندان پالپ است که از اعصاب و عروق خونی تشکیل شده است.

تعداد و انواع دندان های فرد با افزایش سن تغییر می کند. به طور معمول، افراد در طول زندگی خود دارای دو دسته دندان می شوند: دندان های شیری و دندان های دائمی یا بالغ.

انواع دندان ها

ما دارای انواع دندان های زیر هستیم:

دندان های پیشین

دندان های پیشین، دندان های نوک تیز جلوی دهان هستند که به غذا خوردن ما کمک می کنند و آن را به قطعات کوچکتر برش می دهند. این دندان ها صاف و با لبه نازک هستند و به آنها دندانهای قدامی نیز گفته می شود. هم کودک و هم بزرگسالان دارای هشت دندان پیشین هستند که چهار عدد از آنها در فک بالا و چهار عدد در فک پایین وجود دارد.

دندان های نیش

دندان های نیش، دندان های نوک تیزی هستند که در کنار دندان های پیشین قرار دارند. دندان نیش طولانی ترین دندان در بین دندان ها است و مردم از آنها برای جویدن غذا استفاده می کنند. کودک و بزرگسالان دارای چهار دندان نیش هستند. کودکان معمولاً اولین دندان نیش خود را بین 9 تا 12 سالگی خود دریافت می کنند.

دندان های پرمولر

دندان های پرمولر بزرگتر از دندان های پیش و دندان نیش هستند. آنها برجستگی های زیادی دارند و به جویدن و خرد کردن غذا کمک می کنند. بزرگسالان هشت دندان پرمولر دارند. مولرهای اول و دوم مولرهایی هستند که در کنار دندان های نیش قرار می گیرند. کودکان خردسال دندان های پرمولر ندارند. این دندانها برای اولین بار در کودکان 10-12 ساله به صورت دندان های دائمی ظاهر می شوند.

مولرها یا دندانهای آسیاب

دندان های آسیاب بزرگترین دندان در بین دندان ها هستند. آنها یک سطح بزرگ و مسطح با برجستگی هایی دارند که به آنها امکان جویدن غذا و خرد کردن آن را می دهد. بزرگسالان 12 دندان مولر دائمی دارند – شش دندان در فک پایین و شش دندان در فک بالا و کودکان نیز هشت دندان مولر اولیه دارند.

آخرین دندان های آسیایی که رویش می کنند دندان های عقل یا دندان های آسیای سوم است که معمولاً در سنین 17 تا 21 سالگی به وجود می آیند. اینها در انتهای ردیف دندانها، در گوشه های دور فک قرار می گیرند. بعضی از افراد هر چهار دندان عقل را ندارند. بعضی اوقات دندان عقل نهفته می شود، به این معنی که می تواند زیر لثه گیر کند و نتواند به درستی رشد کند.

دندان های عقل که فقط به صورت نصفه رشد می کنند یا در موقعیت نادرستی قرار دارند، می توانند خطر ابتلا به عفونت یا آسیب در مناطق اطراف را افزایش دهند. اگر افرادی با دندان عقل خود مشکلی دارند مراجعه به دندانپزشک برای آنان ضروری است. ممکن است افراد با شروع فشار به لثه، احساس ناراحتی خفیفی کنند اما هر کسی که درد زیادی داشته باشد یا تورم داشته باشد باید به دندان پزشک مراجعه کند.

اگر فردی دچار پوسیدگی دندان، درد یا عفونت باشد، ممکن است لازم باشد دندان عقل را از بین ببرد. افراد برای جویدن نیازی به این دندان ها ندارند و تمیز نگه داشتن آنها دشوار است زیرا در انتهای دهان قرار دارند.

سایر مقالات 👈 مرکز تخصصی خدمات دندانپزشکی

سن رشد دندان های مختلف

بزرگسالان معمولاً 32 دندان دارند و کودکان 20 دندان اصلی یا شیری دارند. دندان های اولیه برای اولین بار از حدود 6 ماهگی شروع به ظاهر شدن می کنند. کودکان معمولاً تا سن 3 سالگی تمام دندان های اصلی خود را می گیرند. این دندان ها به تدریج می افتند و 28 دندان دائمی جای آنها را می گیرد. بعضی اوقات دندان های دائمی دندان های شیری را به بیرون رانده، اما به طور معمول دندان های دائمی از طریق لثه ها در پشت دهان پشت آخرین دندان شیری در فک در می آیند.

اولین دندان های دائمی که از طریق لثه ها رویش می یابند، چهار دندان مولر اول یا 6 ساله است زیرا معمولاً در حدود 6 سالگی کودک از بین می روند. اولین دندان های شیری که می ریزند، دندان های پیشین هستند. دندانهای مرکزی بزرگسال تقریباً همزمان با اولین دندانهای آسیاب دائمی در حدود 6-7 سالگی رویش می کنند. معمولاً افراد تا حدود 14 سالگی تمام دندان های شیری خود را از دست داده اند.

جدول زیر انواع مختلف دندانهای شیری و سنین معمولی که کودکان آنها را به دست می آورند و آنها را از دست می دهند را به شما نشان می دهد:

نوع دندان ها	سن رشد	سن افتادن
*فک بالا*	*فک بالا*	*فک بالا*
دندان مرکزی	8–12 ماه	6– 7 سال
پیش جانبی	9–13 ماه	7-8 سال
نیش	16–22 ماه	10-12 سال
مولر اول	13–19 ماه	9–11 سال
دندان دوم	25–33 ماه	10-12 سال
*فک پایین*	*فک پایین*	*فک پایین*
دندان دوم	23–31 ماه	10-12 سال
مولر اول	14–18 ماه	9–11 سال
نیش	17–23 ماه	9–12 سال
پیش جانبی	10–16 ماه	7-8 سال
دندان مرکزی	6-10 ماه	6-7 سال

در اواخر نوجوانی تا اوایل بیست سالگی، اکثر افراد همچنین چهار دندان عقل دریافت می کنند که در مجموع این 32 دندان معمولاً تا 21 سالگی در بزرگسالان رشد می کند. جدول زیر انواع مختلف دندانهای دائمی و سن معمول آنها را نشان می دهد:

نوع دندان ها	سن رویش دندان ها
*فک بالا*	*فک بالا*
دندان مرکزی	7-8 سال
برش جانبی	8-9 سال
نیش	11–12 سال
پرمولر اول	10–11 سال
پرمولر دوم	10-12 سال
مولر اول	6-7 سال
دندان دوم	12–13 سال
دندان های مولر سوم یا عقل	17–21 سال
*فک پایین*	*فک پایین*
دندان های مولر سوم یا عقل	17–21 سال
دندان دوم	11–13 سال
مولر اول	6-7 سال
پرمولر دوم	11–12 سال
پرمولر اول	10-12 سال
نیش	9–10 سال
پیش جانبی	7-8 سال
دندان مرکزی	6-7 سال

خلاصه

کودکان معمولاً تا حدود 3 سالگی تمام 20 دندان اصلی خود را بدست می آورند و تقریباً در سن 21 سالگی، اکثر افراد دندان های عقل خود را می گیرند و 32 دندان دائمی خود را دارند. دندان ها برای جویدن صحیح غذا و کمک به صحبت کردن افراد ضروری هستند. مراقبت کامل از تمام دندان ها و رعایت بهداشت دهان و دندان در طول زندگی فرد می تواند به استحکام و سلامت دندان ها کمک کند.

افراد می توانند با انجام کارهای روزمره زیر دندان و دهان خود را تمیز نگه دارند: