ارتودنسی پیشگیری و ابزار درمانی پرکاربرد آن

ارتودنسی پیشگیری یا پیشگیرانه از جمله اقدامات اولیه جهت تشخیص مشکلات و ناهنجاری های دندانپزشکی کودکان است. با این اقدام می توان بسیاری از مشکلات را پیش از رشد دندان های دائمی، درمان و پیشگیری نمود. این نوع ارتودنسی به منظور رفع مشکلات دهان و دندان کودکان انجام می شود. اگر مشکلات همچنان باقی بمانند، موجب مشکلات شدیدتر در سالهای بعد می گردد.

اغلب افراد درک درستی از ارتودنسی پیشگیری ندارند. ارتودنسی چیزی فراتر از درمان های اصلاحی است و نه تنها به اصلاح ناهنجاری ها می پردازد، بلکه همچنین با استفاده از آن می توان از وقوع پاره ای از مشکلات جلوگیری کرد. این کار با انجام ارتودنسی پیشگیری امکان پذیر می شود.

---

هدف از انجام ارتودنسی پیشگیری

ارتودنسی پیشگیری چیست؟ ارتودنسی پیشگیرانه نوعی از ارتودنسی کودکان است که برای اطمینان خاطر از رویش درست دندان های کودک و قبل از بیرون آمدن دندانهای دائمی باید انجام شود. تشخیص و شناخت مشکلات دندانی کودک در زمانی که رشد او کامل نشده است می تواند مانع از درمان های تهاجمی و پرهزینه در آینده شود. با معاینات منظم می توان به وجود مشکلات پی برد. متخصص ارتودنسی با تجربه قادر است حتی مشکلات جزئی فک و دندان را تشخیص داده و شناسایی کند.

در این نوع ارتودنسی، مشکلات مربوط به فک نیز قابل درمان است. اگر فک خارج از خط باشد می توان آن را نیز درمان کرد و سبب رشد فک در یک خط شد. بهبود رشد فک از خطر اوربایت و آندربایت می کاهد.

اگر درمان تا درآمدن همه دندان های دائمی و کامل شدن رشد فک و صورت به تعویق بیفتد، برخی از مشکلات شدیدتر خواهند شد. از این رو توصیه می شود همه کودکان قبل از سن 7 سالگی تحت معاینه کامل قرار بگیرند. حتی اگر همه چیز خوب نظر برسد، باز هم ممکن است مشکلی باشد که از دید والدین پنهان مانده باشد. اما متخصص آنرا تشخیص خواهد داد.

انواع درمان ارتودنسی

اگر بخواهیم درمان ارتودنسی را تقسیم بندی کنیم در کل به 3 دسته تقسیم می شوند.

• ارتودنسی پیشگیری
• ارتودنسی مداخله گرانه
• ارتودنسی اصلاح کننده

حال در اینجا قصد داریم به توضیح در خصوص ارتودنسی پیشگیرانه بپردازیم.

---

ارتودنسی پیشگیری از وقوع چه مشکلاتی پیشگیری می کند؟

مشکلاتی که در سن پائین می توان از آنها جلوگیری کرد عبارتند از:

• بیرون زدگی دندان
• دندان از دست رفته
• اختلالات فک
• جلوزدگی دندان ها
• تراکم دندانها
• فضای بیش از اندازه بین دندانها

پرکاربرد ترین درمان های پیشگیری در این نوع ارتودنسی

از جمله اقداماتی که در ارتودنسی پیشگیری کودکان انجام می شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

کشیدن دندان ها و هدایت رشد آنها

وقتی در نزدیکی 6 سالگی دندان های شیری نیفتند و دندان های دائمی جلو، شروع به بیرون آمدن کنند این امر می تواند سبب شلوغی دندانها شود و از این رو در این هنگام دندان دائمی در جای خود رشد نمی کند. اگر دندان های اضافی کشیده شوند، فضای بیشتری برای رشد دندان دائمی فراهم شده و موجب نظم دندان ها می شود.

سربندهای دندانپزشکی

سربندها به طور موقت در خانه و شب ها موقع خواب برای ایجاد فضا و به منظور نظم دندان های دائمی استفاده می شود. این ابزار نیز انتخابی پیشگیرانه برای اصلاح رشد مولارهای بالا و پائین و فیت کردن آنهاست.

استفاده از فضا نگهدارنده

فضا نگهدارنده ها یکی از ابزارهای پرکاربرد ارتودنسی پیشگیری در کودکان هستند. این وسیله سبب حفظ جای خالی دندان و مانع از حرکت دندان های مجاور به سمت فضای خالی می شود. بالطبع با استفاده از این ابزار، دندان در جای درست درآمده و بدین وسیله کودک از درمان های ارتودنسی سنگین در آینده نجات می یابد.

جلوگیری از مکیدن انگشت

مکیدن انگشت شست سبب بیرون زدگی دندان های فک بالا می شود که رفع این ناهنجاری نیازمند درمان ارتودنسی است. اگر از ابزارهای دندانپزشکی برای جلوگیری از این عمل استفاده شود، دیگر نیازی به ارتودنسی در آینده نخواهد بود.

---

دلیل بروز مشکلات دندانی در کودکان

عواملی که موجب بروز مشکلات دندانی در کودکان می شوند عبارتند از:

---

مزایای ارتودنسی پیشگیری

درمان زودهنگام در کودکی مانع از شرایط بغرنج شده و درمان را ساده تر می کند. نیاز به وقت کمتری داشته و هزینه آن نیز به مراتب از هزینه ارتودنسی دربزرگسالی کمتر است. علاوه ب اینها با درمان زودهنگام به راحتی می توان سایر مشکلات کودک را که در زیر نام می بریم، درمان کرد:

• رفع ناهنجاری های تکلم و بلع
• کاهش احتمال شکستگی دندان
• پیشگیری از ازدحام یا شلوغی دندانی
• ایجاد فضای بیشتر برای رشد دندان دائمی با استفاده از هدگیر
• هدایت دندان های دائمی برای قرار گرفتن در جای مناسب
• افزایش اعتماد به نفس
• بهبود بهداشت دهان و دندان
• جلوگیری از تروما

زمان مناسب برای ارتودنسی پیشگیری

از این روش ارتودنسی می توان در کودکان 8 ساله استفاده کرد. متخصص ارتودنسی با بررسی رشد فک و دندان، مشکلات دندانی که 5-4 سال بعد بروز می کند را تشخیص داده و با درمان به موقع از وقوع آن ها، پیشگیری می کند. توصیه متخصصان بر این است که این ارزیابی در همه کودکان بعد از سن 7 سالگی انجام شود تا ناهنجاری ها مشخص شود.

در سنین پائین دندانها به طور محکم به استخوان آرواره متصل نبوده و به راحتی قابل حرکت دادن هستند. هر چه سن بالا می رود اتصال دندان ها محکم تر شده و دندان ها سخت تر روی استخوان آرواره به حرکت در می آیند. در نتیجه طول درمان نیز بیشتر شده و درمان سخت تر خواهد بود.

---

لزوم استفاده از ارتودنسی پیشگیرانه

• افتادن زودهنگام دندان های شیری
• تنفس از طریق دهان
• سختی در بلع و جویدن
• اختلال تکلم و گفتار
• مکیدن انگشت
• روی هم قرار نگرفتن طبیعی دندانها: با کمک ارتودنسی پیشگیری می توان مشکلات قابل توجه کودک را اصلاح کرده و مانع از بروز مشکلات جدی و شدیدتر شد. ارتودنسی پیشگیرانه عملکرد دندانها را بهبود می بخشد، رعایت بهداشت دهان و دندان را راحت تر می کند، سبب افزایش طول عمر دندان ها شده، از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند و با رفع مشکلات دهان و دندان سبب زیبایی لبخند می شود.

• تضمین مرتب بودن دندان ها در بزرگسالی: در ارتودنسی پیشگیری چون دندانهای دائمی کاملاً در نیامده اند، نباید درمان را متوقف کرد. در دوره نوجوانی لازم است مرحله جامع و کوتاهی نیز انجام شود و فرایند درمان بعد از رویش دندان های دائمی در نوجوانی تکمیل شود. از آنجا که ارتودنسی پیشگیری مشکلات مهم کودکی را اصلاح و درمان کرده است، درمان در نوجوانی بسیار آسانتر، دوره آن کوتاهتر و از هزینه کمتری نیز برخوردار است.

---

نحوه تشخیص نیاز به ارتودنسی پیشگیری

نوع درمان از فردی به فرد دیگر متفاوت است و شاید نیاز باشد تا کودک از انواع ابزار درمانی مختلفی در دهان خود استفاده کند. این ابزار ممکن است متحرک باشد که متخصص ارتودنسی در خصوص چگونگی و زمان استفاده از آن، توضیحاتی ارائه خواهد کرد. ارتودنسی پیشگیرانه طی مراحلی تشخیص داده می شود که این مراحل عبارتند از:

• معاینه

در این مرحله، رشد فک دندان و صورت بررسی و ارزیابی شده و در خصوص جرم گیری و پولیش دندان برای رفع پلاک و لکه ها تصمیم گیری می شود. به کودک و خانواده وی در خصوص کاهش باکتری و پوسیدگی دندان، آموزش داده شده و درمان با فلوراید جهت تقویت مینای دندان شروع می شود. همچنین در مورد نحوه صحیح استفاده از نخ دندان و مسواک توضیحاتی ارائه خواهد شد.

• تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس

گاهی برای تکمیل معاینه و تشخیص پوسیدگی دندان از تصویربرداری با اشعه ایکس استفاده می شود. این روش برای بررسی وضعیت رشد دندان ها، آسیب دیدگی و شناخت بیماری های استخوان مورد استفاده قرار می گیرد.

---

رژیم غذایی در ارتودنسی پیشگیری

ضمن استفاده صحیح از ابزار ارتودنسی برای کودک باید مراقبت های لازم در خصوص مصرف مواد غذایی آسیب زننده به ابزار ارتودنسی انجام شود. همچنین در صورت استفاده از وسایل متحرک ارتودنسی باید این وسایل به طور مرتب و روتین به خوبی تمیز شده و با دقت از آنها محافظت شود.

---

✍سوالات متداول