پروتز دندان (دندان مصنوعی) چه کابردی دارد و مناسب چه کسانی است؟

یکی از روش های جایگزینی دندان از دست رفته و کشیده شده، پروتز دندان و یا همان دستگاه های دندان مصنوعی است. در ادامه با مجله ارتودکتر همراه باشید تا شما را با انواع پروتز های دندانی و کاربرد آنها آشنا کنیم.

✍ جدول دسترسی سریع به مهم ترین عناوین این مطلب

پروتز دندان چیست؟

در کنار ایمپلنت و بریج دندان (پل دندانی)، پروتز دندان از مهمترین روش های جایگزینی دندان از دست رفته است که با توجه به ویژگی ها و هزینه های نسبتا پایین آن، هواداران خاص خودش را دارد. از این دستگاه های دندانپزشکی با نام دندان مصنوعی نیز یاد می شود که البته این برمی گردد به گذشته و اکنون بیشتر به آن ها پروتز می گویند.

احساس و تجربه پروتزهای دندان ممکن است برای چند هفته کمی عجیب و غریب باشد تا اینکه عضلات گونه و همچنین زبان یاد بگیرند که چگونه با آن ها کنار بیایند. تا چند روز بعد از استفاده ممکن است لثه ها کمی تحریک شوند و تولید بزاق دهان نیز افزایش یابد. اما همه این ها تا زمانی است که شما به طور کامل به پروتزها و دندان های مصنوعی جدید خود عادت کنید.

انواع پروتز دندان

به طور کلی ما دو نوع پروتز داریم که یکی پروتز پارشیل یا ناکامل است و دیگری پروتز کامل. اگر همه دندان ها کشیده شده باشند، ما از پروتزهای کامل دندانی استفاده می کنیم و اگر تعدادی از دندان ها کشیده شده باشند، ما در کنار دندان های واقعی از پروتزهای پارشیل یا ناکامل استفاده خواهیم کرد.

پروتز کامل دندان

خود پروتزهای کامل دندانی می توانند معمولی یا فوری باشند؛ یعنی در دو دسته مجزا قرار داده می شوند. پروتزهای فوری به صورت موقت استفاده می شوند و تا زمان آماده شدن پروتزهای کامل معمولی، می توان از آن ها به عنوان جایگزین موقت دندان استفاده کرد. از لحظه کشیده شدن دندان ها تا حدود 12 هفته بعد، می توان از پروتزهای موقت و فوری استفاده کرد.

بعد از اینکه پروتزهای معمولی آماده شدند؛ پروتزهای فوری کنار گذاشته شده و دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرند. با توجه به اینکه طی دوره بهبودی از کشیدن دندان ها، فک و لثه ها تمایل دارند که کوچکتر یا جمع شوند، استفاده از پروتز فوری با مشکلاتی همراه خواهد بود و باید برای تنظیمات مجدد به متخصص دندانپزشکی خود چندبار مراجعه کنید.

پروتز پارشیل

پروتز ناکامل یا پارشیل در دسته پروتزهای متحرک قرار دارد و خود از اجزای مختلفی تشکیل می شود. دندان های مصنوعی جایگزین در این پروتزها روی یک پایه پلاستیکی همرنگ لثه ها قرار می گیرند. این مجموعه توسط یک نگهدارنده فلزی در داخل دهان قرار می گیرد و موقتا فیکس می شود. اگر می خواهید پروتز دندان ارزان داشته باشید، می توانید روی پارشیل ها حساب باز کنید.

زمانی که هنوز چند دندان طبیعی در فکین بالا و پایین وجود داشته باشند ما معمولا از این پروتزها به عنوان جایگزین سایر دندان های از دست رفته استفاده می کنیم. یک پروتز ناکامل نه تنها فضای خالی ایجاد شده توسط دندان های از دست رفته را پر می کند، بلکه از تغییر موقعیت دندان های دیگر نیز جلوگیری می کند.

هزینه پروتز دندان چقدر است؟

هزینه پروتز دندان به نوع لابراتوار سازنده و هزینه های کلینیک دندانپزشکی بستگی دارد و متغیر است. اما اگر آن ها توسط یک متخصص ساخته شوند، تعرفه پروتز دندان می تواند به مراتب بیشتر شود.

آیا بیمه هزینه پروتز دندان را پوشش می دهد؟

بیشتر ارائه دهندگان بیمه دندانپزشکی بخشی از هزینه پروتز دندان را پوشش می دهند. با این حال با شرکت بیمه خود تماس بگیرید تا ببینید شرایطشان برای تحت پوشش قرار دادن پروتز شما چیست. اما با توجه به وضعیت نابسامان بیمه های کشور بهتر است هزینه دندان مصنوعی را از جیب خود بپردازید زیرا هزینه های آن آنچنان بالا نیست و از عهده همه بر می آید.

پروتز دندان چگونه ساخته می‌ شود؟

روند ساخت و آماده شدن دندان مصنوعی می تواند چند هفته طول بکشد و شما شاید لازم باشد چند جلسه برای این کار به مطب دنداپزشک یا متخصص پروتز خود مراجعه کنید. بر همین اساس، روند آماده سازی این دستگاه های دندانپزشکی در چند مرحله خواهد بود:

مرحله اول ارزیابی فک های بالا و پایین شما است. دندانپزشک موقعیت فک ها، هماهنگی و میزان فاصله بین آن ها را اندازه گیری می کند و به نوعی قالبگیری انجام می شود.
بر اساس قالب گرفته شده از لثه ها و فک های شما، با کمک مواد مخصوص موم مانند و شکل پذیری مثل پلاستیک، پروتزهای دندانی ساخته می شوند.
پروتز ها آماده جاگذاری و نصب می شوند.
تنظیمات لازم جهت راحتی و آسایش بهتر نیز بعدها انجام می شود.

آیا غذا خوردن با پروتز دندانی سخت است؟

غذا خوردن با این دندان های جدید در ابتدای امر، کمی دشوار خواهد بود و ممکن است چند هفته طول بکشد تا بتوانید به درستی و بدون مشکل با آن ها غذا بخورید. به همین دلیل شما باید تا چند هفته سعی کنید بیشتر غذاهای نرم و قطعه قطعه شده بخورید.

مواد غذایی را با هر دو طرف دندان های خود بجوید. بعد از مدتی می توانید غذاهای جامد هم بخورید، اما سعی کنیدکه غذاهای سفت و سخت نخورید؛ زیرا ممکن است به لثه های شما آسیب وارد شود.
از خوردن غذاهایی که بسیار چسبناک یا سخت هستند خودداری کنید.
همچنین هنگام استفاده از پروتز دندان باید از جویدن آدامس خودداری کنید.
هنگام استفاده از پروتز دندانی متحرک به این نکته توجه کنید که نباید از مسواک استفاده کنید.

تاثیر پروتزها بر روی صحبت کردن فرد

بعد از قرار دادن پروتزها روی لثه ها ممکن است در تلفظ برخی از کلمات دچار مشکل شوید. اگر چنین شد؛ سعی کنید با تمرین و تکرار، آواز خواندن یا صحبت کردن با دیگران، تکلم خود را بهبود ببخشید. با گذشت چند روز به راحتی می توانید با پروتزهای جدید خود صحبت کنبد.

گاهی اوقات ممکن است وقتی می خندید، سرفه می کنید یا لبخند می زنید، پروتز دندان لغزیده یا کمی جابجا شود که این طبیعی است و جای نگرانی وجود ندارد. اما به راحتیِ یک فشار با کمک زبان، دوباره می توانید پروتز را به سر جای خودش برگردانید.

زمان های استفاده از پروتز دندان

دندانپزشک یا متخصص پروتز به شما نحوه استفاده از پروتز را آموزش خواهد داد و به شما خواهد گفت چه وقت باید از آن ها استفاده کنید. اما در چند روز اول بعد از آماده شدن پروتزها، شما باید همیشه حتی موقع خواب، آن ها را در دهان خود تحمل کنید تا متوجه وجود مشکلات احتمالی آن ها شوید. اما بعد از اینکه متوجه شدید با آن ها راحتید، می توانید شب ها قبل از خواب پروتز را دربیاورید تا لثه ها استراحت کنند و صبح که شد مجددا می توانید از آن ها استفاده کنید.

چسب پروتز یا چسب دندان مصنوعی

چسب پروتز در شرایط زیر مورد استفاده قرار می گیرد:

برای افزایش حس رضایتمندی استفاده کننده از پروتز: چسب ها باعث افزایش پایداری، قدرت جویدن و احساس آرامش در فرد می شوند.
برای کمک به افرادی که با خشکی دهان به هر شکل مواجه اند: دهان خشک فضای مناسبی برای پروتزها نیست و باعث ایجاد حساسیت لثه می شوند؛ برای مثال وقتی سرما می خورید می توانید از این چسب ها استفاده کنید. افرادی که دارای معلولیت عصبی از جمله سکته مغزی هستند و افراد مسن نیز می توانند از چسب دندان مصنوعی استفاده کنند.
برای ایجاد ثبات و امنیت بیشتر روی عضلات صورت در افرادی که نیاز به استفاده تخصصی از دندان دارند؛ مانند سخنرانان عمومی یا نوازندگان.

در چه مواقعی نباید چسب دندان مصنوعی استفاده کرد؟

در برخی شرایط و موارد نباید از چسب پروتز دندان استفاده کرد. برخی از این شرایط عبارتند از:

در افرادی که پروتز دندان ثابت گذاشته اند نباید از این چسب ها استفاده کرد.
اگر برای مدت طولانی است که دندانپزشک لثه ها و پروتزهای شما را ارزیابی نکرده است.
هنگامی که نمیتوان به درستی به بهداشت دهان و دندان خود رسیدگی کرد.
اگر در طولانی مدت و بیش از اندازه از این چسب ها استفاده شده است.
هنگامی که هرگونه حساسیت شناخته شده ای در رابطه با مواد و چسب پروتز وجود داشته باشد.

چگونه باید از چسب دندان مصنوعی استفاده کرد؟

در رابطه با استفاده از این چسب ها به موارد و نکات زیر توجه کنید:

در ابتدا از حداقل میزان چسب استفاده کنید و اگر لازم بود چسب بیشتری استفاده کنید.
چسب را به صورت مساوی روی سطح پروتز بریزید.
همیشه چسب را روی یک پروتز کاملاً تمیز و شسته شده بمالید.
به یاد داشته باشید که چسب ها با یک دندان مصنوعی مناسب کار می کنند بنابراین حتما برای گرفتن پروتز به یک متخصص و کلینیک خوب مراجعه کنید.

آیا گزینه های دیگری برای جایگزینی دندان از دست رفته وجود دارد؟

پاسخ به این سوال مثبت و بله است. ایمپلنت ها و بریج های دندانی از بهترین و کاربردی ترین روش های جایگزینی دندان هستند. هرچند که به نسبت هزینه پروتز دندان، ایمپلنت ها هزینه های بالایی دارند، اما به شدت زیبا، مستحکم و مشابه دندان های طبیعی شما هستند. از میان تمام روش های جایگزین دندان، ایمپلنت بهتر است. اگر توانایی مالی آن را دارید و می خواهید برای همیشه یک دندان فوق العاده داشته باشید بهتر است که ایمپلنت بکارید.